Leerdoelen vs. succescriteria: wat is het verschil?
Leerdoelen en succescriteria: ze zijn onmisbaar als je op school aan de slag wilt gaan met feedbackgedreven onderwijs. Met leerdoelen en succescriteria leg je bovendien de basis voor formatief evalueren. Maar wat is het verschil tussen de twee? Hoe versterken ze elkaar? En wanneer gebruik je leerdoelen en wanneer juist succescriteria?
Wat zijn leerdoelen?
Leerdoelen zijn gericht op het leren en het leerproces van studenten. Ze beschrijven wat studenten gaan bereiken binnen een bepaalde periode en helpen hen om hun eigen leren beter te kunnen monitoren. Door leerdoelen begrijpen studenten beter waar ze mee bezig zijn en waarom ze bepaalde taken moeten doen.
Sommige leerdoelen worden landelijk opgesteld, door bijvoorbeeld het SLO. Maar er zijn ook leerdoelen die schoolbreed of vakspecifiek zijn vormgegeven. Deze leerdoelen worden per schooljaar verdeeld en gelden daardoor vaak voor alle studenten binnen een specifiek leerjaar en niveau. Als docent kun je voortborduren op deze grote, overkoepelende leerdoelen door ze te gebruiken in de leerdoelen voor bepaalde thema’s of leerdoelen per les.
Wat zijn succescriteria?
Succescriteria kun je vrij letterlijk nemen; het zijn de criteria voor succes voor zowel student als leraar. Door succescriteria kun je afmeten of, en zo ja in welke mate, een student aan het leerdoel voldoet. Succescriteria geven een student dus het inzicht om vast te stellen of hij een leerdoel bereikt heeft. Daarnaast zijn succescriteria ook een ontzettend nuttig hulpmiddel om bijvoorbeeld feedback door medestudenten (peerfeedback) mogelijk te maken.
Succescriteria hoeven niet per se voor iedere student gelijk te zijn. Ze zijn afhankelijk van het niveau en de ontwikkeling van de student.
De beste tips om aan de slag te gaan met feedback direct in je mailbox?
Meld je aan voor onze nieuwsbrief. Je krijgt dan van ons elke maand een mailtje met concrete tips voor meer feedbackgedreven onderwijs.
Het verschil tussen leerdoelen en succescriteria
Een student heeft zowel leerdoelen als succescriteria nodig om grip te houden op zijn eigen leerproces. De leerdoelen helpen hen om overzicht te houden over wat ze moeten leren, waarom ze dat moeten leren én wat ze daarmee kunnen. Succescriteria verschillen van leerdoelen door hun omschrijving. Ze omschrijven (meestal met actieve handelingswerkwoorden zoals ‘uitleggen’ of ‘benoemen’) de vaardigheden die studenten nodig hebben om hun leerdoel te bereiken. Bovendien kan één leerdoel meerdere succescriteria hebben. Bekijk dit voorbeeld maar eens:
Leerdoel: Je kunt een samenhangende tekst schrijven
Succescriteria 1: Je beschrijft het onderwerp en de belangrijkste deelonderwerpen
Succescriteria 2: Je verdeelt je tekst in alinea’s
Succescriteria 3: Je deelt een tekst in in een inleiding, een kern en een slot
Succescriteria 4: Je gebruikt signaalwoorden voor opsommingen, tijdvolgorde, tegenstelling en oorzaak-gevolg
Succescriteria 5: Je gebruikt verwijswoorden, zoals die en dat
In dit voorbeeld zie je dat één leerdoel wel vijf verschillende succescriteria kan hebben. De succescriteria maken het voor een student ook helder wat hij precies moet doen om het leerdoel te behalen. Met alleen de opdracht ‘schrijf een samenhangende tekst’, heeft hij geen handvatten waar die tekst aan moet voldoen. De succescriteria vertellen hem waar hij aandacht aan moet besteden als hij een goede samenhangende tekst wil schrijven.
De rol van leerdoelen en succescriteria in feedback
Leerdoelen en succescriteria zijn niet alleen belangrijk om de student duidelijk te maken wat er precies van hem verwacht wordt. Het is ook een onmisbaar onderdeel bij het geven van feedback. De leerdoelen en met name de succescriteria maken het mogelijk om heel specifiek feedback te geven. Neem het leerdoel en de succescriteria uit het voorbeeld hierboven:
Een student schrijft een tekst en gebruikt daarbij netjes alinea’s, beschrijft het onderwerp en de deelonderwerpen en heeft de tekst verdeeld in een inleiding, een kern en een slot. Maar hij gebruikt nauwelijks signaalwoorden en haalt verwijswoorden regelmatig door elkaar.
Misschien ben je gewend om gewoon een cijfer te geven voor de opdracht, zonder uit te leggen waar dat cijfer op gebaseerd is. Maar door de succescriteria kun je de student heel precies teruggeven wat hij al goed doet en waar hij nog aan moet werken om zijn leerdoel te halen.
Bovendien kun je met behulp van succescriteria studenten óók feedback laten geven op elkaars werk.
→ Hoe stel je goede leerdoelen en succescriteria op? Lees onze tips
Leerdoelen en succescriteria zijn dus wel degelijk van een andere orde en kun je niet zo maar door elkaar gebruiken. Maar een goed leerdoel kan niet zonder succescriteria en succescriteria zijn een stuk minder nuttig zonder een passend leerdoel.